Waarom Kokosolie

Vorig jaar raakte ik met een professionele kok in gesprek en hij vertelde me dat in zijn kookstudio veel kokosolie werd gebruikt, omdat kokosolie gezond is. Waarom is kokosolie zo gezond?

Kokospalm

Kokosolie

Kokosolie (synoniem Oleum cocos, kokosvet of klapperolie) is een tropische olie, die wordt verkregen door persen of extractie van kopra, het gedroogde witte vruchtvlees van de vrucht van de kokospalm (Cocos nucifera), de kokosnoot. Ongeharde en ongeraffineerde (vierge) kokosolie heeft een smeltpunt van rond de 24-26 °C en is daarom in ons klimaat meestal gestold, en dus een vet. In tropische gebieden heeft het meestal een vloeibare consistentie, een olie. Geraffineerde en geharde kokosolie heeft een smeltpunt van 30 tot 37 °C.

Zo’n twee derde tot driekwart van het droge gedeelte van het kokosvlees bestaat uit kokosolie/vet. Het is zeer rijk aan verzadigde vetzuren met een middellange keten, zoals laurinezuur, myristinezuur en palmitinezuur.

Kokosolie moet niet worden verward met kokosmelk of kokoswater. Kokosmelk is een melkwitte vloeistof, bereid uit het geraspte vruchtvlees van de kokosnoot. Kokoswater is het troebele vocht in het binnenste van de noot.

Samenstelling

Voedingskundig gezien valt kokosolie onder de groep verzadigde vetproducten, het bestaat voor 86% uit verzadigde vetzuren. Niettemin heeft kokosolie een vetzuurprofiel dat afwijkt van dat van de meeste andere en vergelijkbare bronnen van verzadigd vet. Ongeveer 68% van het verzadigd vet in kokosolie bestaat uit middellangeketen vetzuren (MKZV; ook wel bekend onder hun engelse afkortingen MCT (Medium Chain Triglycerides) of MCFA (Medium Chain Fatty Acids)). Het overgrote deel hiervan (circa 45-50%) is laurinezuur, dit vetzuur wordt in de darm omgezet in monolaurine, daarnaast nog relatief grote hoeveelheden myristinezuur en palmitinezuur. Verder bevat het nog 7% caprinezuur. De meeste andere plantaardige oliën en vetten bestaan uit langeketen vetzuren. Van alle plantaardige oliën heeft alleen palmpitolie een vergelijkbaar vetzuurprofiel.

Verwerking door het lichaam

Middellangeketen vetzuren worden gemakkelijk door de darmen geabsorbeerd. Eenmaal in het bloed gaan ze rechtstreeks naar de lever en worden daar net zo snel in energie omgezet als suikers. Bovendien worden MCT’s maar voor een klein deel opgeslagen als vet. Om deze redenen worden ze vaak gebruikt in sportdrankjes.

Deze middellangeketen vetzuren worden iets gemakkelijker omgezet in onmiddellijk bruikbare energie dan andere vetten.

Toepassingen

Kokosolie wordt in de keuken vooral gebruikt om te bakken, braden of frituren. De olie is voor dat doel zeer geschikt, omdat het een zeer hittestabiele olie is: het heeft een hoger rookpunt dan olijfolie. Door de aanwezigheid van veel verzadigde vetzuren is de gevoeligheid voor oxidatie c.q. ranzig worden minder dan bij onverzadigde vetten. Daardoor ontstaan minder schadelijke polymeren en vrije radicalen dan het geval zou zijn bij vetten die gevoelig zijn voor hitte, zoals vetten met veel onverzadigde vetzuren. Daardoor gaat kokosolie langer mee dan de gevoeligere meervoudig onverzadigde vetzuren die in de meeste frituuroliën zitten.

Ook als vervanger van roomboter of margarine is kokosolie/kokosvet geschikt. Kokosolie levert gemiddeld zo’n 8,3 – 8,6 kcal per gram, terwijl vetten normaal gesproken 9 kcal per gram leveren.

MCT-oliën (medium chain triglyceride oils) worden vaak toegevoegd aan medicinale preparaten voor mensen die moeite hebben om de langere ketens te verteren en vormen een bestanddeel van babyvoeding.

Daarnaast wordt kokosolie in de zoetwarenindustrie gebruikt, aangezien kokosvet bij het smelten smeltwarmte opneemt, geeft het een verkoelend effect in de mond.

Kokosolie wordt ook in de cosmetische industrie gebruikt. Toepassingen zijn onder andere gangbare cosmetica, zeep, tandpasta en shampoo. Ook andere laurinezuurrijke oliën (laurineoliën) worden voor dat doel gebruikt.

Kokosvet wordt daarnaast als grondstof voor de oleochemie gebruikt. Vanwege het hoge gehalte aan laurinezuur is kokosolie een belangrijke uitgangsstof voor de productie van oppervlakte-actieve stoffen. Ook de productie van biobrandstof uit kokosolie is mogelijk.

Meer wetenswaardigheden over kokosolie

Zuivere kokosolie is kleurloos of in vaste vorm wit. Een bruinachtige kleur kan ontstaan als er iets van de bruine bast in de olie terecht is gekomen of door rook, als gevolg van het droogproces

Meer weten? “Het Kokosoliewonder” geschreven door Bruce Fife is momenteel het meest uitgebreide boek over kokosolie.

Eigen ervaring

Na eerst grondig onderzoek naar kokosolie te hebben gedaan en een jaar deze olie te hebben gebruikt in de keuken, kan ik zeggen dat deze een uitstekend product is gebleken. Ik constateer dat kokosolie nu aan populariteit toeneemt. Bij kookdemonstraties merk ik dat deze olie door steeds meer koks wordt gebruikt.